Jaką płeć ma otyłość?

Tematyka poruszana podczas debaty:
„Choroba otyłościowa u kobiet” - Prof. Paweł Kamiński
„Choroba otyłościowa u mężczyzn” - Prof Violetta Skrzypulec Plinta

Podsumowanie wydarzenia:
Czy otyłość ma płeć? Być może nie, ale z pewnością u kobiet i mężczyzn z otyłością stwierdza się powikłania specyficzne dla płci.
U mężczyzn wiele mechanizmów patogenetycznych otyłości prowadzi do rozwoju typowych dla płci męskiej powikłań. Nie sposób wymienić wszystkich, ale z najważniejszych trzeba zwrócić uwagę na zmiany hormonalne i mikrozapalenie. Nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje wzrost stężenia leptyny, lecz podwzgórze staje się oporne na jej działanie. W efekcie następuje zmniejszenie ekspresji genu dla kisspeptyny oraz wydzielania GnRH i LH. W konsekwencji dochodzi do niedostatecznego pobudzenia funkcji hormonalnej jąder. Ponadto podwyższone stężenie leptyny bezpośrednio hamuje czynność komórek Leydiga i syntezę testosteronu. Tkanka tłuszczowa wykazuje aktywność aromatazy, przy jej nadmiarze zwiększa się konwersja testosteronu do estrogenów.
W badaniach epidemiologicznych zaobserwowano, ze stężenie testosteronu całkowitego, wolnego i biodostępnego jest odwrotnie proporcjonalne do wartości BMI niezależnie od wieku. Objawami zespołu niedoboru testosteronu u mężczyzn chorych na otyłość są: zaburzenia seksualne (zaburzenia erekcji, osłabienie porannych erekcji, zmniejszenie libido), zaburzenia psychiczne lub somatyczne: ginekomastia, bóle gruczołów piersiowych, zaburzenia snu, napadowe zaczerwienienie skóry twarzy, obniżenie gęstości mineralnej kości, niewyjaśniona niedokrwistość, zaburzenia metabolizmu glukozy i inne cechy zespołu metabolicznego a w dalszym etapie jego konsekwencje.
Jak leczyć te wszystkie objawy? Po pierwsze przyczynowo: kompleksowo i skutecznie leczyć otyłość, a w farmakoterapii sięgać w pierwszym rzędzie nie po testosteron, a liraglutyd 3,0mg.
Wykazano, bowiem że jego stosowanie może przyczynić się nie tylko do redukcji masy ciała, ale również do poprawy wydzielania FSH/LH, wzrostu poziomu testosteronu i poprawy funkcji seksualnych.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest heterogenną i najczęstszą endokrynopatią wieku rozrodczego kobiet. Od 40% do 85% kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS) ma nadwagę lub otyłość, a otyłość jest ściśle związana z rozwojem PCOS. Od 2003 roku obowiązują kryteria Rotterdamskie rozpoznania, opracowane przez ESHRE i ASRM: oligoowulacja i/lub brak owulacji, kliniczne i/lub biochemiczne oznaki hiperandrogenizmu, obecność policystycznych jajników w badaniu usg. Do rozpoznania konieczne jest spełnienie dwóch kryteriów, po wykluczeniu innych jednostek chorobowych. Niezależnie od planów rozrodczych kobiet, PCOS wymaga terapii również ze względu na jego odległe konsekwencje: cukrzyca typu 2, dyslipidemia, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, rak endometrium. Zgodnie z „Kanadyjskimi wytycznymi leczenia otyłości u dorosłych w praktyce klinicznej” lekiem pierwszego wyboru w leczeniu otyłości u kobiet z PCOS jest liraglutyd. Zastosowanie tego leku nie tylko obniża masę ciała, ale przyczynić się może również do poprawy cyklu menstruacyjnego, owulacji a zatem do poprawy płodności u kobiet z otyłością w przebiegu PCOS.
Hormony płciowe odgrywają zasadniczą rolę w regulacji apetytu, zachowań żywieniowych i metabolizmu energetycznego i są zaangażowane w kilka poważnych zaburzeń klinicznych u kobiet. Estrogen hamuje przyjmowanie pokarmu, natomiast progesteron i testosteron mogą stymulować apetyt. Zmiany hormonalne związane z menopauzą przyczyniają się do zmiany zachowań pokarmowych. W badaniu grupy MONET zaobserwowano, że chęć jedzenia, głód i przewidywane spożycie pokarmu wzrosły w okresie menopauzy i utrzymywały się na tym wyższym poziomie w latach pomenopauzalnych. Odpowiednio zastosowana hormonalna terapia zastępcza mogłaby pomóc w zapobieganiu rozwoju otyłości. Istnieje jednak określone „okno terapeutyczne” dla HTZ i przeciwskazania do jej stosowania a otyłość staje się rzeczywistością wielu kobiet w okresie pomenopauzalnym. Niestety, nie jest to defekt kosmetyczny. Utrata ochrony estrogenowej oraz typowe dla otyłości zaburzenia metaboliczne przyczyniają się do gwałtownego rozwoju powikłań naczyniowych i szeregu innych powikłań otyłości. Tylko kompleksowe i skuteczne leczenie otyłości może uchronić kobiety od konsekwencji jej powikłań.